Powyższe stwierdzenie bardzo często pada podczas diagnozy logopedycznej. Oburęczność powinna zacząć niepokoić rodzica, kiedy dziecko ukończyło 3 lata. Wcześniej ma do tego prawo, ponieważ mózg potrzebuje czasu, aby wybrać, którą podwójną częścią ciała woli dominować.

Prawdą jest, że nasz mózg już w okresie płodowym rozpoczyna decydowanie o wyborze stronności. Częstsze przekręcanie się dziecka w łonie matki względem jednego obojczyka, ssanie palca – to mogą być pierwsze oznaki wyboru dominującej ręki. Konsekwentną stronność możemy zauważyć około 9 miesiąca życia – kiedy kształtuje się gest wskazywania palcem.

Lateralizacja – dominacja stronna – nie dotyczy tylko ręki. Ważne jest sprawdzenie wszystkich podwójnych części ciała – oka, ucha i nogi. Najlepiej jest, jeśli mózg wybierze części dominujące znajdujące się po jednej stronie ciała, tj. prawą rękę, prawą nogę, prawe ucho i prawe oko lub analogicznie z lewej strony. Nie zawsze jednak tak się dzieje, lecz nie jest to przesłanka do tego, aby jakkolwiek wpływać na wybór mózgu i decydować się na „przestawianie dziecka”. Jeśli wykazuje ono tendencje do korzystania z lewej ręki, nie można mu tego zabraniać. To mózg dokonał takiego wyboru i nie mamy prawa, aby w to ingerować. Jeśli dziecko jest oburęczne, tzn. jeśli mózg jeszcze nie dokonał takiego wyboru – naszym zadaniem jest pomóc w tej decyzji.

Jeśli dziecko w okolicach 3 roku życia wciąż posługuje się obiema rękami, to należy zapewnić mu regularne ćwiczenia sprawności motorycznej i zadecydować, która ręka będzie jego dominującą. Warto skonsultować to ze specjalistą, ponieważ takie decyzje często nie należą do łatwych.

Oburęczność – czym to grozi?

Oburęczność ma negatywny wpływ na funkcjonowanie lewej półkuli mózgu, która u większości osób odpowiada za mowę, funkcje językowe i rozumienie. Podkreślić należy, że istnieje wysoka korelacja sprawności manualnej i praksji oralnej, co oznacza, że brak stymulacji ręki dominującej prowadzi do obniżenia sprawności artykulacyjnej. Równoległe działanie prawej i lewej ręki jeszcze w wieku przedszkolnym prowadzi do ogromnych problemów związanych z nauką czytania i pisania.

Jak zbadać dominującą rękę?

Przy badaniu dominującej ręki należy pamiętać, aby rekwizyty potrzebne do badania były ułożone na środku względem osi ciała, aby nie sugerować wyboru ręki.

1. Rozdawanie kart – można korzystać ze stopera, aby sprawdzić, która ręka radzi sobie z tym szybciej.
2. Obrysowywanie kółek – przygotowujemy dwa obrazki koła, zadaniem dziecka jest obrysowywanie raz jedną, raz drugą ręką. Weryfikujemy, który rysunek jest bardziej precyzyjny.
3. Przypinanie klamerek do sznurka – kontrolujemy, która ręka radzi sobie z tym sprawniej.
4. Nakładanie klocków na kołek – pamiętamy o ułożeniu klocków na środku względem osi ciała dziecka.
5. Wrzucanie monet do skarbonki.
6. Przybijanie pinezek – opcja dla starszych dzieci.
7. Sięganie wysoko – zadaniem dziecka jest dosięgnięcie jak najwyżej potrafi – takie ćwiczenie najlepiej wykonywać przy ścianie. Ta ręka, która jest wyciągnięta wyżej świadczy o dominacji.
8. Kręcenie kółek – dziecko wyciąga ręce przed siebie. Jego zadaniem jest kręcenie kółek w jedną stronę. Wybór kierunku świadczy o dominacji stronnej.
9. Pantomima – zadaniem dziecka jest pokazywanie różnych czynności, takich jak czesanie włosów czy mycie zębów. Obserwujemy, którą ręką będzie pokazywać te działania.
10. Nawlekanie korali – ta ręka, która manipuluje przedmiotami jest ręką dominującą.

Źródło:

1. Cieszyńska J., Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci, Kraków 2013.

2. Piotrowska-Madej K., Żychowicz A., Smart Hand Model. Diagnoza i terapia ręki u dzieci, Gdańsk 2017.